VŨ KHÚC CUỐI CÙNG - Nguyễn Thị Yến

Cảm tác:

"The Last Dance:

Encountering Death and dying"

Lời Tựa & Lời Kết - David Gordon

Hoàng hôn dần buông. Qua khung cửa rộng mở, tiến sĩ David Gordon nhìn ra ngoài, ánh mắt mông lung, xa hút, đậu lại trên đám mây vàng rực màu ráng chiều, tận cuối chân trời. Một ngày lại sắp qua. Trong văn phòng, người đàn ông tuổi đã xế chiều đang trầm ngâm suy nghĩ. Ông nói với chính mình trong khoảng yên lặng mà như đang tâm sự với một người, với một thế hệ.

Tôi tự hỏi bao nhiêu năm tháng nữa mình còn có thể tiếp tục làm được những điều như tự bấy nay. Thời gian trôi qua, một nửa ngày tháng, tôi làm việc là vì sinh kế, nửa thời gian còn lại tôi đã thực hiện lẽ sống của mình. Nhiều thân chủ của tôi đã đến đây, mỗi người một niềm đau khác nhau, nhưng tất cả đều có chung nỗi khổ. Có khi đó là một người mẹ quay quắt vì vừa mất đứa con thân yêu duy nhất. Trời ơi, làm sao tôi an ủi đước người đàn bà mất con, khi tôi chưa từng có một chút kinh nghiệm nào về nỗi khổ ấy. Có khi đó là một thanh niên đang đau đớn vì người yêu vừa tử nạn. Tôi phải làm gì để giúp anh hàn gắn vết thương lòng. Tôi mỉm cười với họ bằng trái tim tôi. Tôi vẫn thường làm cho những người đang đau khổ hiểu về những nỗi bất hạnh xảy ra với con người trong từng giây phút trên cuộc đời này, rồi chính họ tự tìm lấy sự bình an. Nỗi khổ là niềm đau định mệnh. Tôi nói với họ rằng, khi chúng ta đang ở đây, ngoài kia, ở nhiều nơi, ngay trong bệnh viện có muôn ngàn người đang rên xiết, quằn quại, đau đớn, có người đang chiến đấu từng hơi thở với tử thần. Khi còn trẻ, tôi cũng đã nghĩ, rồi biết đâu lại đến phiên tôi rơi vào một bất hạnh nào đó. Đã biết bao lần tôi có cảm giác rờn rợn ấy. Một cơn sốt xuất huyết bất ngờ, tôi bị hoại não. Một lần tai biến mạch máu não, tôi sẽ liệt một nửa thân người, không đi được, không nói được, tôi sẽ tàn phế. Hay một lần thử nghiệm, xác nhận có bệnh ung thư, tôi sẽ hao mòn, sẽ đau đớn cho đến phút lìa đời. Một tai nạn xe cộ...! Tôi không nhớ đã bao lâu, đã bao lần tôi nghĩ đến điều ấy. Cũng có thể cái bất hạnh nào đó sẽ không bao giờ đến với tôi. Nhưng đến hay không, có can hệ gì khi tôi có nỗi đam mê của tôi. Chính nỗi đam mê ấy là lẽ sống, là ý nghĩa của công việc, của những điều tôi đang làm cho người mà lại là của riêng tôi. Đó là, tôi đã thay đổi quan niệm sống của con người, những người tôi đã gặp.

Mỗi ngày tôi nhặt từng chút, từng chút. Từng chút, từng chút từ cuộc sống, chỉ như một chút vỏ cây, một chút rễ, một viên sỏi, một chiếc lá, một cánh hoa, cây nấm, con bọ, tôi bỏ vào trong mấy chiếc lọ kia. Từng chút, từng chút ấy là những hạt bụi nhiệm mầu cho tôi hình thành nó - quyển sách của tôi. Nó là bánh lái của người thủy thủ, là kim chỉ nam cho kẻ lữ hành. Bao năm qua, những gì tôi đã học, đã nhặt được, và đã dùng làm phương thuốc xoa dịu, hàn gắn vết thương cho người, tôi đã cất giữ trong ấy. Tôi còn có con búp bê nhỏ, the little ballerina, là chiếc gậy trung thành của tôi. Tôi có hàng ngàn buổi sáng, hàng ngàn buổi chiều, hàng ngàn buổi tối. Và tôi còn có muôn ngàn vì sao lấp lánh trên bầu trời mỗi đêm. Tôi có quá nhiều! Tất cả những thứ ấy là lẽ sống, là niềm thương quý, là hạnh phúc, là tình yêu của tôi.

Là một nhà tâm lý học thâm niên, David Gordon có những cảm ứng nội tâm rất nhạy bén. Chiều nay, ông muốn nán lại ở văn phòng này lâu hơn, như đã có một lời hẹn là người thanh niên trẻ tuổi ấy sẽ trở lại, đúng lúc này.

Cách đây hai hôm, một người tuổi trẻ đã đến đây. Anh xuất hiện thật bất ngờ, như một cơn lốc. Người đàn ông trẻ khóc lóc thảm thiết, vật vã thảm thương ngay ngưỡng cửa, và van nài: "Ông ơi, hãy cứu tôi, hãy cứu tôi, hay xin ông hãy giết tôi, hãy giết tôi đi, tôi không thể nào sống. Cô ấy chết đã hơn một tháng, mà lòng tôi chẳng phút nào nguôi, cũng không có ai cho tôi một lời an ủi.”

Tôi nhìn kỹ người thanh niên. Anh có vẻ đẹp rất lạ. Tôi không nói một lời, mà chỉ lắng nghe. Tôi lắng nghe từng chữ, từng lời. Người thanh niên ôm lấy mặt khóc và kể lể, "Ông ơi, vợ tôi tốt vô cùng, tôi yêu cô ấy tuyệt đối. Cô ấy dịu dàng, cô ấy đẹp. Cô ấy giản dị, nhu hòa mà lại trang đài, quý phái như một đóa Phong Lan. Ông ơi, sao Thượng Đế nỡ nào cướp cô ra khỏi vòng tay tôi. Cô là một phụ nữ tuyệt vời. Tôi yêu cô ấy tuyệt đối. Thưa ông, làm sao tôi có thể sống mà không có vợ tôi? Ông ơi, nếu ông biết thế nào là hạnh phúc khi tôi cưới được cô ấy, ông sẽ hiểu tôi đau khổ thế nào. Tôi hãnh diện vô cùng về trí thông minh, sự bền chí và lòng nhân hậu của cô ấy.”

Tôi chú ý lắng nghe. Những điều người thanh niên nói dường như đã quá quen thuộc với tôi, nhưng ở anh, giọng nói có một sức thu hút lạ lùng. Tôi cảm kích và nhận ra ngay rằng, cái đẹp của người thanh niên này là sự hài hòa của nhân dáng và cốt cách, mà ngôn ngữ diễn đạt và âm sắc của giọng nói là một hình thức biểu lộ. Người thanh niên ôm lấy khuôn mặt bằng hai bàn tay run rẩy, và khóc như một đứa trẻ. Tôi để cho anh khóc một lúc khá lâu, cũng là để cho tôi nhìn thân chủ của mình thật rõ. Tôi nhận định về người thanh niên trẻ và nỗi khổ của anh. Cuối cùng, anh ngẩng mặt nhìn tôi, im lặng. Tôi chỉ vào chiếc ghế đối diện và mời anh ngồi.

Tôi im lặng nhìn người thanh niên. Chúng tôi nhìn nhau. Rồi tôi bắt đầu.

"Anh thấy cái đồ chơi tôi để ở đằng kia không?”, tôi vừa nói, vừa đưa tay chỉ vào con búp bê nhỏ đặt ở kệ sách cuối phòng. Người thanh niên nhìn theo hướng ngón tay tôi chỉ. Đôi mắt anh mở rộng hơn một tí, ánh mắt uể oải, cho tôi ý nghĩ rằng người thanh niên muốn nói với tôi, con búp bê gì đó mà ông lại chỉ cho tôi lúc này. Hiểu ý người thanh niên, tôi nói tiếp, "Tôi gọi nó là the little ballerina, anh hãy cầm lấy nó." Người thanh niên hỏi lại, "Tôi cầm lấy nó?” “Vâng, cứ cầm lấy nó! Nó không cắn anh đâu.”ï Tôi thầm nghĩ, có lẽ anh ấy ngần ngại vì e rằng tôi đang đánh lừa anh một điều gì chăng. Rồi người thanh niên đứng dậy, đi về phía kệ sách, một tay cẩn thận cầm lấy con búp bê nhỏ, tay kia quệt lên mắt, lau những giọt nước mắt còn lại trên má. Tôi tự nhủ, mình có thể giúp được anh! Và tôi gật đầu nói, "Anh khá lắm.” Tôi nhìn người thanh niên, nói tiếp "Với anh, đó chỉ là một món đồ chơi, anh chưa biết gì về ý nghĩa của nó. Bây giờ anh hãy nhìn kỹ con búp bê. Đó là một vũ nữ ba-lê thu nhỏ.” Người thanh niên cầm con búp bê, đôi mắt vẫn đờ đẫn, nét mặt thất thần. Anh ngồi nghe tôi nói, dáng vẻ hững hờ, cử chỉ ngần ngại. Tôi chờ, kiên nhẫn nhìn người thanh niên và cứ chờ, cho đến khi có nét thay đổi trên gương mặt anh. Người thanh niên nhìn xuống con búp bê, chăm chú nhìn vào con búp bê nhỏ, người vũ nữ ba-lê! Tôi bắt đầu kể.

Câu chuyện này xảy ra đã lâu và tôi biết rõ. "Có một người đàn ông đẹp trai, giàu có và sang trọng, người ta thường gọi ông ấy là chàng công tử nhà giàu. Người đàn ông này được sinh ra trong một gia đình giàu có, lại may mắn được trời ban cho diện mạo khôi ngô, vóc dáng đẹp đẽ, sức khỏe dồi dào. Tuổi trẻ nhưng ông được cha mẹ chia cho một phần gia tài quá lớn. Ông sống một cuộc sống xa hoa, sung sướng hơn hẳn mọi người. Số tiền ông đang thừa hưởng có thể cho ông tiêu xài hoang phí đến suốt đời ông vẫn còn. Không những vì có nhiều tiền của, có đời sống phong lưu, ông còn có trí thông minh và tài ăn nói khéo léo, nên đã thu hút nhiều người một cách dễ dàng. Đời sống vật chất quá tràn trề, ông nghĩ rằng ông phải sống thật xứng đáng với vốn liếng vật chất mà ông đang có. Ông có quyền hưởng thụ. Ông đã yêu, ông đã sống thỏa mãn về mọi phương diện. Nhiều người phụ nữ đã qua tay ông và nhiều phụ nữ khác đang ao ước được đến với ông. Ông hãnh diện về điều ấy, và ông cho rằng ông có thể hưởng bất cứ niềm hoan lạc nào theo ý ông bởi vì ông có đủ điều kiện vật chất hơn hẳn nhiều người. Ông hào phóng với người, ông xa xỉ cho đời sống hiện tại mà không hề lo âu. Ông dự định sẽ chọn một người phụ nữ đẹp nhất, xuất sắc nhất trong đám phụ nữ đã từng sống với ông, về làm vợ. Chắc chắn đám cưới của ông sẽ đặt tại nhà hàng lớn nhất trong thành phố. Vợ chồng ông sẽ là một đôi uyên ương đẹp, sang trọng và hạnh phúc, nổi tiếng khắp nhiều nơi. Rồi hai người sẽ có những đứa con rất xinh đẹp, thông minh. Nghĩ đến tương lai, ông đã tìm mua một miếng đất rất rộng, thoáng mát, nơi một miền xa hẳn thành phố, có phong cảnh hữu tình, khí hậu tốt, khu vực an sinh bảo đảm, mà chỉ có những người giàu mới có thể bước chân tới. Ông đã cho xây một căn biệt thự có vườn rộng đến mấy mẫu tây, đẹp tuyệt vời và vô cùng tiện nghi. Ông có một chuồng nuôi ngựa đua nổi tiếng. Vào một buổi sáng đẹp trời, ông chọn một con ngựa đua giỏi nhất, con ngựa mà ông thích nhất, dự định cưỡi ngựa ra khỏi thành phố, chạy một vòng. Vừa lên yên, ông thúc ngựa bằng roi da, con ngựa bước tới, bất ngờ sẩy chân trượt vào cái hố gần đấy, hất người ông rơi xuống đất thật mạnh. Ông bị gãy cổ và chết ngay.” Tôi nhìn chăm vào người thanh niên, và chờ đợi.

“Trời, chết thê thảm!”, người thanh niên giật mình, thảng thốt.

“Thê thảm cho ai?” Cho những người thân còn lại của ông ấy? Hay thê thảm cho chính ông? Buổi sáng khi vừa thức dậy, ông đâu có biết rằng ông sẽ chết vào ngày hôm ấy! Mà có thê thảm cho chính ông ấy không? Người đàn ông không hề nghĩ đến cái chết, ông chỉ nghĩ đến sự giàu có của ông, và làm thế nào để hưởng thụ. Mà cũng không ai trong chúng ta nghĩ đến cái chết ấy của ông!” Nét mặt người thanh niên lộ vẻ băn khoăn. Tôi nói, lỗi của ông ấy là ông đã không nghĩ đến cái chết có thể xảy ra cho mỗi người bất cứ lúc nào, và ông đã không biết rằng ông có thể chết vào ngày hôm ấy!

Người thanh niên nói, "ghê quá!”, rồi anh nhìn quanh như đang tìm xem đâu đây đang phát ra một mùi rờn rợn của người chết.

"Vậy ư? Thế mà, chỉ một lúc trước đây anh đã van nài tôi hãy giết anh, hãy giúp anh chấm dứt nỗi khổ bằng sự dứt lìa cuộc sống. Cứ cho rằng tôi làm theo ý anh? Tôi nhìn chăm vào mặt người thanh niên trẻ một lúc khá lâu bằng cái nhìn chuyên nghiệp của tôi. Tôi lại nói, "Cứ cho rằng tôi đã đồng ý sẽ giết anh. Vậy thì, anh sẽ như thế nào, sẽ làm gì trong nhũng giây phút cuối cùng trước khi anh chết?”

Người thanh niên nhìn tôi, nét mặt suy tư, tư thế thận trọng. Điều này cho tôi suy nghĩ rằng, trong lòng anh không còn nỗi đau căng thẳng như trước nữa. Người thanh niên đang tìm một câu trả lời thích đáng nhất. Anh đổi thế ngồi, thẳng lưng, dựa mình ra thành ghế. Anh nói, "Ồ, tôi sẽ bước ra ngoài trời, sẽ dành giây phút cuối cùng nhìn lên bầu trời xanh, nhìn những đám mây, và những chòm cây.”

"Vâng, nhưng có phải đó là điều ông vẫn làm thường xuyên trong mỗi ngày?” Người thanh niên trẻ nhìn chăm vào tôi, rồi nhìn xuống đôi bàn tay anh, như đang tìm lại chính đôi tay ấy. Tôi tiếp, "Người đàn ông giàu có ấy, như tôi đã nói với anh, cái thê thảm không phải là cái chết bất ngờ thảm khốc của ông, mà chính là ở chỗ ông đã không biết làm gì để khi chết rồi mà ông vẫn sống! Có phải ông đã trải qua nhũng giây phút cuối cùng với người phụ nữ đẹp đẽ, yêu kiều nhất? Có phải ông đã xây được một căn nhà đẹp đẽ tân kỳ nhất? Có phải ông đã cưỡi được con ngựa đua giỏi, quý giá nhất? Không chắc lắm, nhưng cứ cho vậy.” Người thân chủ trẻ tuổi gật đầu, nhưng ánh mắt còn buồn lắm. Tôi chỉ tay vào con búp bê nhỏ trong tay anh, và nói, "Một cô gái trẻ trao cho tôi con búp bê ấy là người đã biết làm những điều đáng làm trước khi chết.”

Người thanh niên nâng con búp bê nhỏ gần hơn với tầm mắt của anh, nhìn thật kỹ. Anh hỏi, "Cô ấy là một vũ nữ ba-lê?” "Vậy anh không nghe vụ án người vũ nữ ba-lê ư? Cô ấy là một vũ nữ tài hoa, và cô đã chết.” Người thanh niên ngước nhìn tôi, ánh mắt anh trở về với thực tại. Tôi nói tiếp, "Cô ấy đã chết, chết lâu rồi, khi còn rất trẻ!”. Tôi không cầm được nước mắt..." Anh bạn ơi, đã bao nhiêu năm rồi, nhắc đến cô mà nước mắt tôi vẫn tuôn trào!”

Buổi sáng ấy, để chọn một ân huệ cuối cùng trước khi nhận án, cô đã từ chối tất cả, mà chỉ yêu cầu mọi người cho cô được múa Vũ Khúc Cuối Cùng! Cô đã mặc chiếc áo dạ vũ được tặng do chính tay người điều tra tìm ra cô là người liên quan đến vụ án! Làm việc với người vũ nữ, người điều tra đã khám phá ra cô ấy mới chính là một con người, một tâm hồn tuyệt vời! Mà vì quan niệm độc đoán, chính sách độc tài của một tầng lớp nắm quyền hành trong tay, và vì đòn phép của một xã hội đã bị ô nhiễm trầm trọng cái tư tưởng vì mình và chỉ cho mình, ông không đủ tài sức để cứu được cô. Người điều tra ấy đã khóc nhiều đêm và một ngày trước đó ông đã tìm mua cho được chiếc áo dạ vũ để tặng người vũ nữ tài hoa bạc mệnh bằng hết cả tấm lòng ngưỡng mộ và yêu quý.

Ôi, Vũ Khúc Cuối Cùng tuyệt vời đã làm bật khóc những con tim biết rung cảm!

Cũng như nhiều người, cô ấy là một con người, cô ấy là một đứa trẻ, một phụ nữ, một người nội trợ, một người làm vườn, là một người bạn, là một người yêu, là một cô gái. Nhưng cô là ai? Cô là một vũ nữ ba-lê tài hoa! Cả hai chúng tôi im lặng. Tôi nói tiếp, "Vào phút cuối, cô trao cho tôi con búp bê này, và nói với tôi rằng, khi nhắm mắt lìa đời, tôi sẽ thu hết những vũ khúc mà tôi đã múa trong đời và chuyền hết vào nó, vậy là tôi vẫn sống mãi. Cô nhắm mắt với nụ cười khả ái trên khuôn mặt đẹp như thiên thần.

Nước mắt lăn dài, ràn rụa trên mặt, người thanh niên lắc đầu nhìn tôi không nói lời nào nữa.

"Tôi có thể giúp anh,” tôi nói với người thanh niên, "nhưng trước hết có một điều anh phải làm.” Nét mặt anh đã thay đổi hẳn, anh chăm chú lắng nghe tôi nói. "Anh hãy đi xuống phố, hãy đến căn nhà đầu tiên, gõ cửa, và hỏi người trong gia đình ấy rằng từ trước đến nay trong gia đình họ có người thân chết hay không. Nếu có, anh hãy đi sang một căn nhà kế tiếp, hỏi như thế. Anh cứ tiếp tục, cho đến khi nào, anh tìm ra được một người nói rằng trong gia đình họ chưa bao giờ có người thân chết, anh hãy mời người ấy đến đây cho tôi được gặp. Anh hiểu ý tôi chứ?” Người thanh niên gật đầu. Anh đứng dậy, đặt con búp bê trên bàn, và bắt đầu bước về phía khung cửa. Tôi gọi giật "Này anh bạn trẻ!” Từ ngưỡng cửa anh ngoảnh lại nhìn tôi, "hãy trở lại với tôi càng sớm càng tốt nhé!"

***

Trời đã quá chiều. David Gordon tự hỏi cái chết như thế nào nhỉ?

Có tiếng gõ cửa. Tôi lắng nghe tiếng bước chân, y như bước chân của người thanh niên trẻ ấy. Và anh ấy hiện ra ngay ở khung cửa.

"Tôi có thể vào được không?”, người thanh niên hỏi.

Tôi gật đầu, nhìn anh. Đúng rồi, chính người thanh niên trẻ này hai ngày trước đã đến đây, và đã từ giã tôi, xuống phố để đi từng nhà gõ cửa hỏi tìm có gia đình nào không từng khóc vì người thân chết.

"Ồ, có gì lạ không...? Ýtôi chờ anh trả lời.

Người thanh niên trẻ cười, anh nhìn xuống hai bàn tay, rồi lại nhìn tôi. Anh ấy nói, "vâng, tôi đã làm đúng theo lời dặn, thưa ông. Tôi đã đi suốt hai ngày, tôi đã đến gõ tất cả cánh cửa những ngôi nhà mà tôi đã đi ngang qua, để hỏi. Tôi đã nhận ra ngay một điều rằng không có một gia đình nào là không có người thân đã chết.

"Anh đã gõ cửa bao nhiêu căn nhà?”

Người thanh niên dùng hai bàn tay anh che miệng một lúc, như cố dấu sự xúc động. Rồi anh trả lời, "tôi đã gõ tất cả những căn nhà dưới phố.”

"Tất cả?”

"Vâng, tất cả, tôi gõ và hỏi từng nhà. Tôi rất bướng, muốn tìm cho ra một gia đình không hề có người thân nào chết, để mời họ đến đây gặp ông, nhưng không hề có!!”

Cả hai chúng tôi nhìn nhau, cùng cười trong im lặng.

Bệnh suyễn bất ngờ đến với tôi. Người thanh niên biết, và tỏ ra quan tâm đến sức khỏe của tôi. Anh hiểu những gì có thể xảy ra.

"Có phải ông đang yếu lắm không, thưa ông?”

Tôi nhắm nghiền đôi mắt thay câu trả lời. Khi tôi mở mắt ra, người thanh niên đã đứng bên cạnh tôi, thật gần.

"Tôi gọi một người nào cho ông, một người thân trong gia đình ông nhé!”

"Tất cả đều đã chết!”

"Tôi gọi một người bạn của ông nhé?”

"Không có ai ở đây cả, ngoại trừ anh!” Người thanh niên xúc động, gật đầu thật tha thiết, rồi anh kéo chiếc ghế đến gần bên tôi. Anh cầm lấy tay tôi. Ấm áp, thanh thản vô cùng. "Hãy giúp tôi một điều", tôi thì thào. Lại lên cơn suyễn. Tôi phải cố gắng, "Khi tôi chết rồi, hãy đốt căn nhà này cùng với tất cả mọi thứ trong ấy, kể cả thân xác tôi!”

"Không để lại một thứ gì sao, thưa ông?”

"Căn nhà chỉ là một cái chòi cũ kỹ dơ dáy. Tôi chỉ để lại một điều mà mỗi người sẽ có thể để lại cho đời sau ...đó là nhân sinh quan mới về cuộc sống của con người.” Tôi cố sức siết thật chặt bàn tay người thanh niên. Người thanh niên siết chặt lại bàn tay tôi. "Ồ..., và đây... Tôi cố nâng quyển sách đang để trên vế , quyển sách của tôi. Người thanh niên thấy rõ sự cố gắng khó nhọc, anh đã giúp cầm quyển sách lên. Tôi thì thào, "Anh giữ lấy, tôi tặng quyển sách cho anh.” Đôi mắt người thanh niên mở lớn, ngạc nhiên.

"Nhưng tôi không xứng đáng, thưa ông.” "Không còn thời gian để nói về điều ấy. Người thanh niên gật đầu, và đặt quyển sách trên vế anh.

"Tốt quá. Vậy là xong.”

Người thanh niên nghe rõ thời gian đang đi qua từng giây phút. Im lặng bao trùm Tôi nhắm nghiền đôi mắt. Một lần nữa, hiện ra trong trí tôi hào quang sáng rỡ của hàng ngàn buổi sáng,

hàng ngàn buổi chiều, hàng ngàn buổi tối, và muôn ngàn vì sao đang lấp lánh trên bầu trời đêm, rồi tất cả lại mờ nhạt. Tôi chỉ còn nghe âm thanh của hơi thở, và của gió. Thời gian trôi thật chậm. Thời gian đang thay đổi đời sống con người trong từng sát na. Bàn tay người thanh niên rời khỏi bàn tay tôi và tôi nghe tiếng dép của anh ấy bước... dừng... rồi quay trở lại. Anh ngồi xuống và tôi cảm nhận bàn tay anh lại nắm lấy bàn tay tôi. Anh mở mấy ngón tay của tôi và đặt vào lòng bàn tay tôi một vật nhỏ, mát dịu, nhẹ nhàng... Ồ, the little ballerina, người vũ nữ ba-lê!

Bây giờ tôi có thể đi.

N.T.Y